Qazma məhlulları

Drilling mud kimi də tanınan qazma məhlulları quyuların qazılmasına kömək etmək üçün istifadə olunan mayelərdir.  Onlar tez-tez neft və təbii qaz quyularının qazılması zamanı və kəşfiyyat qazma qurğularında istifadə olunur, lakin su quyuları kimi daha sadə quyularda da istifadə olunur.

Qazma məhlullarının funksiyaları

Qazma məhlulları bir sıra mühüm funksiyaları yerinə yetirir, o cümlədən:
• Qazma zamanı qazma baltasını təmiz və sərin saxlamaq
• Qazma suxurlarını çıxarmaq
• Lay təzyiqinə nəzarət
• Korroziyanın qarşısının alınması

Qazma məhlullarının növləri

Müəyyən bir quyu üçün düzgün qazma mayesinin seçilməsi qazma əməliyyatının müvəffəqiyyəti üçün çox vacibdir.

Qazma məhlullarının üç əsas növü var:

1. Su əsaslı məhlullar (Water-based muds): WBM-lər qazma məhlulunun ən geniş yayılmış növüdür və bütün quyuların təxminən 80%-də istifadə olunur. Onlar əsas maye kimi su ilə hazırlanır və tərkibində bentonit gil, barit və polimerlər kimi müxtəlif əlavələr ola bilər.  WBM-lər nisbətən ucuz və istifadəsi asandır və onlar geniş qazma şəraitlərində effektivdir.

2. Neft əsaslı məhlullar (OBMs): OBM-lər əsas maye kimi neftdən hazırlanır və həmçinin müxtəlif əlavələr ola bilər.  OBM-lər WBM-lərdən daha bahalıdır. OBM-lər tez-tez yüksək təzyiq/yüksək temperatur (HP/HT) quyuları və şist təbəqələri olan quyular kimi çətin qazma şəraitində istifadə olunur.

3. Pnevmatik mayelər (Pneumatic fluids): Pnevmatik mayelər məhdud sayda tətbiqlərdə, məsələn, dayaz təbəqələrdə qazma və ya məhdud su ehtiyatları olan ərazilərdə qazma zamanı istifadə olunur.  Pnevmatik mayelər hava, köpük və ya qaz ola bilər.  Hava ilə qazma ən çox yayılmış pnevmatik qazma növüdür və sabit və aşağı məsamə təzyiqinə malik olan birləşmələrdə istifadə olunur.  Köpüklü qazma qazma quyusunu sabitləşdirməyə və şlamları səthə daşımağa kömək edən bir köpük yaratmaq üçün hava və su qarışığından istifadə edir.  Qaz ilə qazmada dayaz layları qazmaq üçün azot və ya digər inert qazlardan istifadə edilir.


Neft və qaz sənayesində qazma məhlullarının əhəmiyyəti

Qazma məhlulları quyu lüləsini dağılmaqdan qorumaq üçün vacibdir. Quyu lüləsinin çökməsi lay təzyiqi quyu lüləsinin təzyiqindən artıq olduqda baş verə bilər. Quyunun lüləsi çökərsə, onun təmiri çox bahalı və çox vaxt apara bilər.
Qazma mayeləri də qazma işini yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Qazma məhlulları qazma baltasında sürüklənmə və fırlanma anını azaldaraq quyuların daha sürətli və daha səmərəli qazılmasına kömək edə bilər.

Ümumiyyətlə, qazma məhlulları neft və qaz qazma prosesinin vacib komponentidir. Onlar qazma əməliyyatlarının təhlükəsizliyinin, səmərəliliyinin və müvəffəqiyyətinin təmin edilməsində mühüm rol oynayırlar.