[email protected] +994 99 303 07 01

Kompressor İstismar Üsulunun Xarakteristikası

Kompressor istismar üsulunda istismar quyularındakı maye quyuağzına (yer səthinə) sıxılmış yüksək təzyiqli təbii qazın və ya havanın köməkliyi ilə qaldırılır. Təbii qazın və ya havanın yüksək təzyiqə qədər sıxılması prosesi kompressor aqreqatları  vasitəsilə yerinə yetirilir, ona görə də mayenin quyudan bu üsulla qaldırılmasına kompressor istismar üsulu deyilir.

Qaldırıcı nasos-kompressor borularına, hansılarla ki istismar quyusundakı mayenin yer səthinə qaldırılması sıxılmış yüksək təzyiqli havanın və ya təbii qazın köməkliyi ilə baş verir, onları müvafiq olaraq erlift və qazlift adlandırırlar.

         

       Kompressor istismar üsulunun əsas üstünlükləri:

1)    onların konstruksiyasının sadəliyi;

2) bu üsulda istifadə edilən avadanlıqların yer səthində yerləşməsi və onlara qulluq edilməsinin asan olması;

3)    istismar quyuları vasitəsilə böyük miqdarda mayenin yuxarı qaldırılmasının mümkünlüyü;

4)    quyuların debitlərinin tənzimlənməsinin sadəliyi;

5)    quyuların istismar prosesində qum tıxaclarının yaranması xəbərdarlığının mümkünlüyü;

6)    istismar quyularında maye sıxılmış qaz ilə yuxarı qaldırılarkən, genişlənən və ayrılan qaz da mayenin yer səthinə qaldırılmasına kömək edir.


         Kompressor istismar üsulunun çatışmazlıqları :

1)    bütün istismar quyusu – kompressor sistemində qaldırıcının faydalı iş əmsalının çox aşağı olması, bəzən hətta istismar quyularında dinamik səviyyə aşağı olduqda bu göstərici 5%-dən çox olmur;

2)    istismar quyularında istifadə  edilən qaldırıcı nasos-kompressor borularının sərfinin çox olması, xüsusən də tez-tez qum təzahürü (qum tıxacı) yaranan istismar quyularında;

3) başlanğıcda kompressor stansiyalarının və qaz (hava) paylanma şəbəkəsinin yaradılması üçün tikintiyə tələb olunan böyük maliyyə mənbəyinin zəruriyyəti.


Azərbaycanda mədənlərdə tətbiq edilən kompressor istismar üsulunun tətbiqi təcrübəsindən öyrənilmişdir ki, bu üsulda bir quyuya düşən avadanlıq və tikinti xərcləri, nasos istismar üsulunda quyulara çəkilən xərclərdən (3¸4) dəfə çox olur. İstismar quyularının gündəlik hasilatının azaldığı dövrlərdə isə quyudan 1 ton mayenin qaldırılmasına sərf edilən enerji isə kəskin artır. Buna görə də  az hasilatlı quyuların kompressor istismar üsulu ilə işlədilməsi məqsədəuyğun sayılmır.

Kompressor istismar üsulunda, nasos-kompressor boruları ilə qaldırılan mayenin həcmi, quyuya verilən sıxılmış işçi agentin  həcmindən də asılı olur. Bu qaldırıcı boruların quyu daxilində mayeyə dalma (batma) dərinliyindən, qaldırıcının diametrindən  və quyuağzındakı əks təzyiqdən də asılı olur. Bundan başqa digər faktorlarda təsir edir, belə ki neftli layların məhsuldarlığı, yuxarı qaldırılan mayenin sıxlığı və özlülüyü, quyuda mayedən ayrılan qazın həcmi və sairə faktorlarda təsir edir. Yuxarıda qeyd edilən kimi, bu faktorların çox formalı olması, nəzəri əsaslarla işçi agentin tələb olunan həcminin müəyyən edilməsini kifayət qədər mürəkkəbləşdirir.

Çoxsaylı mütəxəssislərin və alimlərin bütün cəhdlərinə baxmayaraq, kompressor qaldırıcısının dəqiq hesabatının aparılması və nəzəri olaraq işlənib hazırlanması müvəffəqiyyətlə  nəticələnməmişdir. Bu sahədə görülmüş işlərdən B.S.Məlikovun işlərini qeyd etmək olar, hansı ki eksperimental  tədqiqatlara əsaslanır və A.P.Krılovun empirik  hesablamalarına əsaslanmaq lazımdır. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, aparılmış eksperimental tədqiqatlar nəticəsində kompressor qaldırıcısı üçün dəqiq bir formula (düstur) müəyyən edilməmişdir, bununla bərabər bir sıra qaydalar qəbul edilmişdir, hansıları ki kompressor qaldırıcılarının səmərəli işini layihələndirərkən nəzərə alırlar. Bu qaydalar aşağıdakılardır:

1)    Mayenin yuxarı qaldırılması üçün ən əlverişli işçi agent sərfini, təcrübə yolu ilə hər quyunun debiti ilə işçi agentin sərfi arasında asılılıq əyriləri quraraq müəyyən edirlər.

2)    Quyunun gözlənilən debitindən asılı olaraq, qaldırıcı boruların diametrinin müəyyən edilməsi;

3)    Qaldırıcı kompressor borularının mayeyə dalma dərinliyini mümkün olduqca artırmaq lazımdır, çünki bu qaldırıcının faydalı iş əmsalının artırılmasına gətirib çıxarır.