Kimya sənayesində su
Sudan istifadə
bütün dünyada demək olar ki, istehsal və istehsal proseslərində hər bir addım
üçün əsas əmtəədir. Su kimya sənayesində əsas xammal olaraq işləndiyi kimi, həm
də universal həlledici, istilikdaşıyıcı və katalizator kimi tətbiq olunur.
Sular iki
qrupa bölünür: 1) təbii sular, 2) sənaye suları
Təbii sular
özü üç qrupa bölünür:
1. Atmosfer
suları
2. Səth
suları
3. Yeraltı
sular
Suyun əsas keyfiyyət göstəriciləri
Suyun əsas
keyfiyyət göstəricisi onun codluğu ümumi duzluluğu, şəffaflığı ,oksidləşmə
qabiliyyətinindən ibarətdir. Codluğ dedikdə suyun tərkibində olan kalsium və maqnezium
ionlarının ona verdiyi xüsusui xassələr toplusu başa düşülür.
Suyun codluğu
üç cür olur: müvəqqəti,daimi və ümumi codluq
Müvəqqəti
codluq fiziki üsullarla aradan qaldırıla bilir. Tərkibində kalisium, maqnezium
karbonatları olur və suyu qaynatdıqda asalnlıqla sudan ayrılır. Bu prosses
aşağıdakı reaksiyalara əsaslanır:
Ca(HCO3)2=CaCO3¯ +H2O+CO2
Mg(HCO3)2=MgCO3+H2O+CO2
MgCO2+H2O=Mg(OH)2¯ +H2O+CO2
Daimi codluğa malik
olan suda kalsium və maqnezium xloridləri, sulfatları , nitratları və silikatları
olur. Daimi codluq aşağıdakı kimi aradan qaldırılır:
Ca(HCO2)2+Ca(OH)2=2CaCO2¯ +2H2O
Mg(HCO3)2+2Ca(OH)2=Mg(OH)2¯ +2CaCO3¯ +2H2O
MgSO4+Ca(OH)2=Mg(OH)2¯ +CaSO4
CaSO4+Na2CO3=CaCO3¯+Na2SO4
Suyun təmizlənməsi
Suyun sənayedə
təmizlənməsinə əsas məqsəd onu ərp əmələ gətirən, çöküntü verən, korroziyaya səbəb
olan və texnoloji proseslərə maneə olan qarışğlardan azad etməkdir. Əsas təmizləmə
üsulları: çöktürmə və koaqulyasiyadır.
Adi çöktürmə
üsulu ilə mexaniki qarışıqlardan təmizləmə prosesi çox yavaş getdiyindən
hazırda bundan istifadə edilmir.
Koaqulyasiya
üsulu ilə suyun kalloid və asılı halda olan qarışıqlardan təmizləməsi geniş
yayılmşdır. Qarışıqları çökütürmək üçün oların hissəciklərinin yükləri
koaqulyasiyaedicilərin və ya elektroidlərin əks işarəli yükləri ilə
neytrallaşdırılır.
Suyun yumşaldılması və
duzsuzlaşdırılması
Suda həll
olan duzların tam, ya da qismən təmizlənməsinə onun duzsuzlaşdırılması deyilir.
Suda həll
olan və ona codluq verən duzların müxtəlif üsullarla aradan qaldırılmasına onun
yumşaldılması deyilir. Bu üç üsulla həyata keçirilir:
Fiziki üsul.
Bu termiki distillə və dondurma üsullarından ibarətdir. Bu üsulla yalnız müvəqqəti codluq aradan qalxmış olur.
Kimyəvi üsul.
Burada iki üsul tətbiq olunur çökdürmə kation dəyişdirmə. Kimyəvi üsulla suyun yumşaldılması
əhəng-soda üsuluna əsaslanır.
Fiziki-kimyəvi
üsul. Burada suyu yumşaltmaqla yanaşı onu tamamilə duzsuzlaşdırmaq da mümkündür.
