Palçıq vulkanları – maqmatik mənşəli vulkanlara nisbətən məhdud sahələrdə yayılmışdır.
Onlar adətən neftli – qazlı sahələrlə üst – üstə düşür. Məhz bu fakta əsaslanaraq
palçıq vulkanlarının neft – qaz yataqları ilə mənşəcə yaxın olması müddəası irəli
sürülür. Buna görə də palçıq vulkanlarının və eləcə də neft – qaz yataqlarının
yayıldığı sahələr maqmatik mənşəli vulkanların yayıldığı sahələr kimi geniş
deyil. Yer kürəsində məlum olan 2000-dən artıq palçıq vulkanlarından 344-ü Azərbaycanda,
əsasən, Cənub-Şərqi Qafqazda yerləşir. Ümumilikdə dünyanın 42 ölkəsində palçıq
vulkanı aşkar edilmişdir. Palçıq vulkanlarının mənşəyi haqqında ilk dəfə
H.V.Abix fikir söyləmişdir. O, belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, palçıq
vulkanları səthə çıxmaq üçün lazım olan istilik enerjisini – maqmadan, brekçiya
əmələ gətirən qırıntı süxurlarını – yarılma (qırılma) zonasından, suyu – dənizdən,
qazı – bitumlu süxurlardan, palçıq vulkanlarının fəaliyyətinin başlanması üçün
lazım olan impulsları isə zəlzələlərdən alır. Digər geoloq – alimlər palçıq
vulkanlarının əsas yaranma səbəbini geodinamikada – qırışlar, boşluqlar və
çatların yaranması və inkişafı ilə əlaqələndirirlər. Neftçi – geoloqların
fikrincə isə palçıq vulkanları neft yataqlarında toplanmış karbohidrogen qazlarının
ifrat təzyiqi nəticəsində yaranır. Palçıq vulkanları ətraf sahədən 400 – 500
m-dək yüksələn, əsasının deametri 100-dən 350 m-dək olan kəsik
konus formalıdırlar.