Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi (ƏMTQ)

ƏMTQ prosesi fənlərarası və çoxtərəfli bir prosesdir. Ətraf mühitə təsir edə biləcək layihələrlə bağlı qərarlara ekoloji mülahizələrin daxil edilməsini təmin etmək üçün addım prosedurudur. Sadəcə olaraq, ƏMTQ prosesi təklif olunan fəaliyyətin ətraf mühitə mümkün təsirlərini və bu təsirlərin necə azalda biləcəyini müəyyən etməyə kömək edir.

ƏMTQ prosesinin məqsədi qərar qəbul edən şəxsləri və ictimaiyyəti təklif olunan layihənin həyata keçirilməsinin ekoloji nəticələri barədə məlumatlandırmaqdır. ƏMTQ sənədinin özü fiziki mühitə təsirləri, həmçinin sosial, mədəni və sağlamlığa təsirləri müəyyən edən, proqnozlaşdıran və təhlil edən texniki vasitədir. Qeyd etmək vacibdir ki, ƏMTQ prosesi, prosesin ətraf mühitə ciddi təsirlərin olacağını aşkar edərsə, layihənin dəyişdiriləcəyinə və ya rədd ediləcəyinə zəmanət vermir. Bəzi ölkələrdə qərar qəbul edən şəxs, nəticələri ƏMTQ-də açıqlandığı halda, əslində, ekoloji cəhətdən ən zərərli alternativi seçə bilər. Başqa sözlə, ƏMTQ prosesi məlumatlı qərarı təmin edir, lakin mütləq ekoloji cəhətdən faydalı bir qərar deyil.

ƏMTQ-NİN QISA TARİXİ

• 50 ildən əvvəl yarandığı gündən ƏMTQ yalnız təbii mühitə təsirləri qiymətləndirməkdən sosial və sağlamlığa təsirləri birləşdirməyə doğru inkişaf etmişdir.

• Birləşmiş Millətlər Təşkilatı 1992-ci ildə Rio Bəyannaməsinin 17-ci Prinsipinə əsasən ƏMTQ-nin əhəmiyyətli dərəcədə mənfi ekoloji təsirlərə malik ola biləcək bütün layihələr üçün istifadə olunacaq “milli alət” kimi əhəmiyyətini vurğulamışdır.

ƏMTQ PROSESİNİN FAYDALARI - Potensial olaraq ekoloji cəhətdən sağlam olmayan layihələri yoxlayır

- Ətraf mühitə təsirləri azaltmaq üçün dəyişdirilmiş dizaynlar təklif edir - Mümkün alternativləri müəyyən edir

- Əhəmiyyətli mənfi təsirləri proqnozlaşdırır

- Qərarların qəbul edilməsinə və şərtlərin inkişafına təsir göstərir.

ƏMTQ NƏ ÜÇÜN APARILMALIDIR?

• İnsan rifahı ətraf mühitin davamlılığı ilə sıx bağlıdır.

• Nəticədə, tikinti infrastrukturu (yəni, yollar və boru kəmərləri, mədənlər və turizm obyektləri və s.) kimi insan inkişafının bütün formaları ətrafdakı təbii mühitə təsir göstərir.

Skrininq

Yoxlama prosesi müəyyən bir layihənin ƏMTQ-sinin hazırlanmasına zəmanət verib-vermədiyini müəyyən edir.ƏMTQ üçün həddi tələblər ölkədən ölkəyə dəyişir - bəzi qanunlar ƏMTQ tələb edəcək fəaliyyət növlərinin və ya layihələrin siyahısını təqdim edir. digərləri ətraf mühitə əhəmiyyətli təsir göstərə biləcək hər hansı bir layihə və ya müəyyən pul dəyərini aşan layihələr üçün ƏMTQ tələb edir.

Əhatə dairəsi

ƏMTQ layihəsi hazırlanır ictimaiyyət və digər maraqlı tərəflər, yəni Texniki Tapşırıqlara uyğun olaraq və ƏMTQ-də həll edilməli olan əsas ekoloji problemləri və ya əhatə dairəsinin müəyyən edilməsi zamanı müəyyən edilmiş məsələlərin spektrini müəyyən edir. qaydalar. Bu addım ideal olaraq geniş kütləni cəlb edəcək və fikirlərini səsləndirəcək. Əhatə dairəsinin müəyyən edilməsi, həmçinin şərtlər ola biləcək oxşar və ya əlaqəli fəaliyyətləri aşkara çıxarmaq, layihənin yaxınlığında baş verən layihənin mümkün təsirlərini proqnozlaşdırmaq və ya təsirin azaldılması tədbirlərini müəyyən etmək və layihələndirmək üçün ilkin vəziyyəti qiymətləndirmək üçün müxtəlif texniki mütəxəssislərdən ibarət ola bilər. Texniki Tapşırıqların Hazırlanması

Texniki Tapşırıqlar ƏMTQ-nin hazırlanması üçün yol xəritəsi rolunu oynayır və əhatə dairəsinin müəyyən edilməsi prosesi zamanı müəyyən edilmiş məsələləri və təsirləri ideal şəkildə əhatə etməlidir.Texniki Tapşırıqlar layihəsi ictimai rəy və fikirlər üçün təqdim edilə bilər. Prosesin bu ilkin mərhələsində ictimai baxış ƏMTQ-nin düzgün tərtib edilməsini və ictimaiyyəti narahat edən məsələlərin həllini təmin etmək üçün əsas imkan yaradır.

ƏMTQ layihəsinin hazırlanması

ƏMTQ layihəsi Texniki Tapşırıqlara və yaxud əhatə dairəsinin müəyyən edilməsi prosesi zamanı müəyyən edilmiş məsələlər sırasına uyğun olaraq hazırlanır. ƏMTQ layihəsi həmçinin ümumi ƏMTQ qanununun və ya qaydalarının məzmun tələblərinə cavab verməlidir. Bu addım ideal şəraiti qiymətləndirmək, layihənin mümkün təsirlərini proqnozlaşdırmaq və təsirin azaldılması tədbirlərini hazırlamaq üçün geniş çeşidli texniki mütəxəssisləri cəlb edəcək.

İctimai İştirak

Ən yaxşı ƏMTQ təcrübəsi ikitərəfli məlumat və fikir mübadiləsi ilə prosesin çoxsaylı nöqtələrində ictimaiyyəti cəlb edir. İctimaiyyətin iştirakı məlumat xarakterli görüşlərdən, ictimai dinləmələrdən və təklif olunan layihə haqqında yazılı şərh vermək imkanlarından ibarət ola bilər. Bununla belə, mövcud ƏMTQ sistemləri arasında ictimai iştirak üçün ardıcıl qaydalar yoxdur.

Yekun ƏMTQ-nin hazırlanması

Bu addım ƏMTQ layihəsini nəzərdən keçirmiş tərəflərin fikirlərini və şərhlərini əks etdirən yekun təsirin qiymətləndirilməsi hesabatını hazırlayır. Bu şərhlər ƏMTQ layihəsinin mətninə düzəlişlər və ya əlavələr edilməsini şərtləndirə bilər. Bəzi hallarda, yekun ƏMTQ ictimaiyyətdən və digər maraqlı tərəflərdən alınan bütün şərhləri ümumiləşdirən və həmin şərhlərə cavabları özündə əks etdirən əlavədən ibarət olacaqdır. Monitorinq

Monitorinq layihənin icrasının vacib hissəsidir. Monitorinq üç məqsədə xidmət edir: (1) tələb olunan yumşaldıcı tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin etmək; (2) təsirlərin azaldılması tədbirlərinin effektiv olub-olmadığını qiymətləndirmək; və (3) təsirin qiymətləndirilməsi prosesi zamanı istifadə edilmiş modellərin və ya proqnozların düzgünlüyünün təsdiqlənməsi.

ƏMTQ-NİN NƏTİCƏSİ NƏDİR?

• ƏMTQ hesabatı layihənin həm ətraf mühitə, həm də insanlara təsirini düzgün qiymətləndirə bilməsi üçün əməliyyat lisenziyası verməzdən əvvəl qərar qəbul edənlərə məlumat verir.

• Yaxşı həyata keçirildikdə, ƏMTQ davamlılığı təşviq etməklə yanaşı, yerli iqtisadiyyatda artım və istehsalın stimullaşdırılmasına kömək edə bilər.

• Atom elektrik stansiyaları

• uzun məsafəli dəmir yolları

• avtomobil yolları

• təhlükəli tullantılar üçün tullantıların utilizasiyası qurğuları və s. müəyyən tutumlu bəndlər kimi müxtəlif layihələr üçün ƏMTQ tələb olunur