Drill string, neft və qaz quyularının qazma əməliyyatlarında istifadə olunan bir sıra borudan ibarət sistemdir. Bu sistem, matkap ucunu (bit) ilə əlaqəli olur və quyunun daxilinə tikilir. Drill string, matqabın səthdəki döyən mərtəbəsindən quyunun daxilinə qədər olan bir sıra hissədən təşkil olunur.

Drill string'in əsas tərkib hissələri aşağıdakılardır:

1. Matkap Ucu (Bit): Quyunun dibi əməliyyatını yerinə yetirən kəsici uç.

2. Borular: Uzunluğu və çapı dəyişən borular, matkap ucunu və səthdəki matqabın küləsi və ya döyən mərtəbəsi arasındakı əlaqəni təmin edir.

3. Stabilizatörler: Borular arasındakı sabitliyi artırmaq və qazma əməliyyatı zamanı boruların sərt sərt çalınmasını önə almaq üçün istifadə olunan avadanlıqlar.

4. Alt Matqab (Subs): Alt matqab, matqab ucunu və drill string arasındakı əlaqəni təmin edən alt hissədir.

5. Üst Matqab (Kelly): Üst matqab, matqab küləsi və ya döyən mərtəbədə dönməklə drill string-ə energetika təmin edən üst hissədir.

Drill string, quyunun dərinliyinə və xüsusiyyətlərinə görə müxtəlif növ boruları əldə edə bilər. Həmçinin, drill string-in idarə edilməsi və sabitləşdirilməsi əhəmiyyətli bir məsələdir, çünki bu, qazma əməliyyatının düzgün və təhlükəsiz şəkildə icra olunmasını təmin edir.

Bu sistem, neft və qaz sənayesində quyu açma və axtarış əməliyyatlarında əsaslı bir aləmdir.

Aşağıda belə bir təfərrüatlı təsvir verə bilərəm:

1. Matkap Ucu (Bit):

   - Təsviri: Matkap ucu, drill stringin ən aşağı hissəsində yerləşən və quyu mədaxilində təsir göstərən kritik hissədir. Əsas vəzifəsi, quyunun təbəqələrini və formasionlarını kəsmək və quyunun daxilinə nüfuz etməkdir.

   - Özəlliklər: Matkap ucları müxtəlif növ və formada ola bilər və təxminən hər biri müəyyən təbəqə və coğrafi şəraitlər üçün əlverişli olan kimi seçilir.

2. Borular ve Bağlantı Elemanları:

   - Təsviri: Borular və bağlantı elementləri, drill stringin tərkibində ən uzun və müstəqil hissəni təşkil edir. Bu borular, üst matqabdan (kelly) başlayaraq quyunun daxilinə doğru uzanır və drill stringin əsas strukturasını təşkil edir.

   - Özəlliklər: Borular müxtəlif uzunluq və çapda ola bilər və onlar arasında özəl dişli və ya kaynaqlı bağlantı elementləri ilə əlaqələnir. Materialları və konstruksiya xüsusiyyətləri quyunun xüsusi şəraitinə və drill stringin funksiyalarına görə seçilir.

3. Stabilizatörler:

   - Təsviri: Stabilizatör və ya sabitləşdirici, drill stringin tərkibindəki boruların vibrasiya və sərt şəraitdə optimal performans göstərməsi üçün istifadə olunan bir aparattır. Bu, boruların yan kənar sürüşünü azaldaraq quyu çərçivəsindən dəvətən vibrasiyaları azaltmağa kömək edir.

   - Özəlliklər: Stabilizatörler, müxtəlif uzunluq və çapda ola bilər və onların düzgün seçilməsi drill stringin sabitliyini artırmağa yardım edir.

4. Alt Matqab:

   - Təsviri: Alt matqab, matqab ucunu (bit) drill stringə bağlayan və drill stringin alt hissəsi ilə əlaqəni təmin edən bir parçadır.

   - Özəlliklər: Alt matqabın materialı və konstruksiya xüsusiyyətləri drill stringin dayanıqlılığı və effektivliyi üçün əhəmiyyətlidir.

5. Üst Matqab (Kelly):

   - Təsviri: Üst matqab, drill stringin ən yuxarı hissəsində yerləşir və döyən mərtəbədə dönməklə drill stringə energetika təmin edir.

   - Özəlliklər: Üst matqabın ölçüsü, forma və materialı, drill stringin ümumi performansını və işləmə sürətini təyin edir.

Bu təfərrüatlar, drill stringin əsas tərkib hissələrinin təfərrüatlı izahını təmin edir.

Boruların Növləri və Xüsusiyyətləri:

   - Delme Boruları: Bu borular geniş çaplı və güclüdür, quyu təbəqələrini kəsmək və nüfuz etmək üçün istifadə olunur. Müstəqil işləyirlər və fərqli ölçülərdə mövcuddur.

   - İncə Duvarlı Borular: Hafif və ince duvarlı olan bu borular, xüsusi və yüngüllük tələb edən işlərdə əlaqələnir və dəqiqlik tələb edən mühitlərdə faydalıdır.

   - Qalın Duvarlı Borular: Çətin şəraitdə və təhlükəsiz mühitlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş dayanıqlı və qalın duvarlı borular.

   - Xüsusi Məqsədli Borular: Texnologiya və funksiyalar üçün hazırlanmış və müxtəlif sahələrdə tətbiq olunan özəl boru növləri.

2. Bağlantı və Bağlantı Elementləri:

   - Dışlı Bağlantılar: Boruların dişli və ya qoşulmuş formada bir-biri ilə birləşdirilməsi. Bu bağlantı növü, təsirli əlaqə və sağlamlığı təmin edir.

   - Qaynaqlı Bağlantılar: Boru uclarının qaynaqla birləşdirilməsi. Yüksək dayanıqlılıq və təhlükəsiz bağlantı təmin edir.

   - Bağlantı Elementləri: Boruların və bağlantıların birləşdirilməsi üçün diş və yuva kimi detallar.

3. Matqab Ucu və İşləmə Prinsipi:

   - Matqab Ucu Növləri: Hər biri müəyyən təbəqə və coğrafi şəraitlər üçün seçilmiş müxtəlif matqab ucunu ifadə edir.

   - Matqab Ucu Seçimi: Müxtəlif məqsədlər üçün ən uyğun matqab ucunun seçilməsi prosesi.

   - Matqab Ucu İşləmə Prinsipi: Matqab ucunun quyu təbəqələrini kəsmək və nüfuz etmək üçün işləmə prinsipləri.

4. Drill Stringin Nəzarət və Sabitləşdirilməsi:

   - Vibrasiya Nəzarəti: Boruların və sistemə əlavə olunan elementlərin vibrasiya effektini azaltmaq üçün tətbiq olunan tədbirlər.

   - Stabilizator İstifadəsi: Borular arasında sabitlik yaratmaq və sistem stabilizə etmək üçün istifadə olunan avadanlıqlar.

   - Torsiya Nəzarəti: Boruların dönmələri zamanı torsiyanı nəzarət altında saxlamaq üçün tətbiq edilən tədbirlər.